De meerwaarde van vogelvriendelijke eiwitgewassen

Sinds begin 2024 bieden we als ELAN Zuidoost-Friesland het pakket ‘Vogelvriendelijke eiwitgewassen’ aan. In een eerder artikel hebben we uitleg gegeven waarom eiwitgewassen zoals veldbonen en luzerne aantrekkelijk zijn voor vogels. Maar daarnaast dragen deze gewassen ook bij aan een aantal andere belangrijke opgaven in het landelijk gebied, namelijk:

• Herstel van de biodiversiteit
• Verminderen klimaatemissies
• Verbeteren water- en bodemkwaliteit.

Deze opgaven sluiten naadloos aan bij de doelen in het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG). In dit bericht wordt de meerwaarde van eiwitgewassen voor bovenstaande doelen toegelicht.

Herstel biodiversiteit
Zowel veldbonen als luzerne worden goed bezocht door bloembezoekende insecten. Deze dragen tegelijkertijd bij aan de bestuiving van de gewassen. Alle eiwitgewassen zijn zelfbestuivend, maar kruisbestuiving via insecten zorgt wel voor een betere opbrengst, tot wel 40% hoger. Om deze insecten te ondersteunen is het wel nodig dat er bijvoorbeeld geen vervuiling is door bestrijdingsmiddelen en dat er voedsel is gedurende het vliegseizoen. De veldbonen en luzerne hebben allebei een lange bloeiperiode, dus zijn hiervoor uitermate geschikt.

Verbeteren water- en bodemkwaliteit en vergroten watervasthoudend vermogen van de bodem
Eiwitgewassen binden stikstof uit de lucht en geven dit aan de bodem. Hierdoor wordt de stikstofuitspoeling naar oppervlaktewater verlaagd. Bijkomend voordeel is dat het land minder bemesting nodig heeft. Ook vindt er opbouw van koolstof in de bodem plaats. Dit zorgt voor een betere bodemstructuur, daardoor is de grond beter bestand tegen verdichting en ontstaat er een betere bodemvruchtbaarheid.  Door na de teelt van eiwitgewassen een groenbemester te zaaien wordt de klimaatwinst en waterkwaliteitswinst optimaal benut.

Gewasresten van eiwitgewassen worden makkelijk afgebroken door het bodemleven. Hierdoor worden de voedingsstoffen weer makkelijk opgenomen door het volggewas. En ook hier geldt dat de organische meststoffen bijdragen aan het verbeteren van de bodemkwaliteit. Hoe meer organische stof in de bodem, hoe groter het watervasthoudend vermogen van de bodem.

Verminderen klimaatemissies
Vlinderbloemige eiwitgewassen werken samen met stikstofbindende bacteriën, deze vormen wortelknolletjes. Hiermee binden ze stikstof en fosfaat om zo in hun eigen stikstofbehoefte te voorzien. Die gebonden stikstof is vervolgens een bouwsteen van de plantaardige eiwitten die worden gevormd: in de peulen van veldbonen, maar ook in de gewasresten. De gewasresten blijven achter voor de teelt van het volggewas. Vlinderbloemige eiwitgewassen zorgen dus voor een verminderde mestbehoefte en zorgen daarmee, als het goed wordt toegepast voor het verminderen van klimaatemissies van lachgas en een verminderde vraag naar kunstmest (waarvan de productie veel CO2-uitstoot veroorzaakt).

Bron: rapport 'Natuurpositieve eiwitteelt' van het Louis Bolk Instituut.